winkels in split kroatie

Stedentrip Split in één dag: wandeling langs veel bezienswaardigheden

Split is qua grootte de tweede stad van Kroatië (na Zagreb), maar voor mij was het de eerste Kroatische stad die ik bezocht. Wat was ik benieuwd! Waar ik tijdens mijn stedentrip vooral van onder de indruk was, is dat echt overal eeuwenoude geschiedenis te vinden is. Romeinse resten zijn bewaard gebleven of gerecycled in gebouwen uit een latere periode. Als je geïnteresseerd bent in geschiedenis, is Split dan ook een droombestemming. Maar de stad heeft meer te bieden. Ik neem je mee op een stadswandeling die je in één dag langs de belangrijkste bezienswaardigheden voert.

Ik verbleef in Split in Hotel President, erg dicht bij het centrum van Split. Vanaf hier kon ik alles uit deze stadswandeling makkelijk lopen.

Marjan-heuvel

Ik begon mijn dag in Split met een wandeling naar het park op de Marjan-heuvel. Via brede trappen kom je uit bij een mooi uitkijkpunt, waar café Vidlica ook een geweldig terras heeft. Maar dat was nog lang niet open toen ik ’s morgens vroeg naar boven was geklommen. Het uitzicht was beloning genoeg.

Uitzicht Marjan-heuvel in Split

Riva

Het park loopt nog verder door en heeft onder andere een kerkje en een Joodse begraafplaats. Maar ik liep de trappen weer af en kwam uit aan het begin van de boulevard van Split: Riva. Langs de palmbomen liep ik richting het centrum van de stad, dat je makkelijk vindt dankzij de toren van de Sint-Domniuskathedraal.

Riva de boulevard van Split

Paleis van Diocletianus

Vanaf Riva loop je zo door de Koperen Poort het paleis van Diocletianus in. Diocletianus is een naam die je heel vaak zult tegenkomen tijdens je stedentrip Split. Er is van alles naar hem genoemd, van het paleis (dat eigenlijk de hele oude binnenstad van Split omvat) tot kleine cafeetjes. Daarom is het wel interessant om iets meer over hem te weten. Al was het alleen maar omdat het paleis van Diocletianus ook te zien is in Game of Thrones als de plek waar Daenerys haar troon heeft staan en de plek waar ze haar draken houdt ;). Op de reisblog van Reislegende vind je trouwens meer over Game of Thrones-locaties in en om Split. Er is ook een speciale Game of Thrones-rondleiding.

paleis van diocletianus in split

Maar wie was hij dan? Diocletianus was een Romeinse keizer die in het jaar 244 in Salona werd geboren als slaaf. Toen heette hij nog Diocles. Hij ging bij het leger en klom daar op tot de generaal van de persoonlijke wacht van de toenmalige Romeinse keizer. Toen die keizer werd vermoord, beschuldigde Diocletianus diens zoon (zodat die hem in ieder geval niet zou opvolgen) en mede dankzij de steun van het leger kwam hij uiteindelijk zelf op de troon terecht. Slimme zet…

Er volgde een succesvolle heerschappij met veel gewonnen veldslagen. Diocletianus kreeg het zelfs voor elkaar om als god te worden beschouwd en was mede daardoor de laatste die fanatiek de christenen vervolgde.

Maar Diocletianus wist ook wel hoe het in die tijd meestal ging met de opvolging van Romeinse keizers: de oude keizer werd dan vermoord en degene die de aanslag had beraamd volgde hem op. Constantijn de Grote verzekerde zich zo langzamerhand van een flinke schare volgelingen door de christenen juist vrijheid te beloven, dus Diocletianus voelde de bui wel hangen. Om niet vermoord te worden, deed hij in 305 zelf maar afstand van de troon. Slim was hij nog steeds: hij benoemde expres geen opvolger, zodat er na hem verdeeldheid ontstond en niet meteen zo’n krachtige leider opstond zoals hij dat was geweest. Spoiler alert: uiteindelijk werd het Constantijn de Grote.

Nieuw paleis in Spalatum

Diocletius trok zich na zijn troonafstand terug in Split (dat toen nog Spalatum heette). Daar liet hij een paleis bouwen door slaven uit Egypte en Syrië. Loop bij de Bronzen Poort (vanaf Riva) meteen naar links en koop een kaartje voor het deel van het paleis dat nu onder de grond ligt. De bodem van Split zakt elk jaar 1 mm in, dus vroeger waren deze ‘kelders’ allemaal gewoon bovengronds.

Als je goed kijkt naar de oudste (onderste) lagen van het paleis, zie je dezelfde bouwmethode als bij de piramides: grote blokken die precies in elkaar passen. Ook is bij de bouw rekening gehouden met de stand van de sterren – net als bij de piramides. De gemetselde laag daarboven is nieuwer. Hiervoor is gewerkt met Romeins cement, dat door middel van citroen, bloed, eiwit en vulkanische as voor een waterdichte constructie zorgde.

De weg van de Koperen naar de Gouden Poort in Split deelt het paleis van Diocletius in twee delen van 20.000 vierkante meter. Aan de ene kant leefden vroeger de rijken, aan de andere kant de armen. Diocletius zelf woonde natuurlijk een verdieping hoger.

Na de dood van Diocletianus wilden andere Romeinse leiders hier ook graag wonen en omdat ze vaak vermoord werden, noemde mijn gids het paleis van Diocletianus ook wel ‘het kerkhof van het Romeinse Rijk’. Uiteindelijk zorgde de val van het Romeinse Rijk ervoor dat het paleis verlaten werd.

Van paleis tot beerput

We hebben het aan vluchtelingen uit Salona te danken dat hier zo ontzettend veel vondsten zijn gedaan die ons vertellen over het leven in de tijd van het Romeinse Rijk. Toen de vluchtelingen uit Salona hiernaartoe kwamen, zochten ze eerst hun toevluchtsoord in de kelders. Later gingen ze ‘boven’ wonen en gingen ze de kelders als beerput gebruiken. 1300 jaar lang zorgde een enorme berg uitwerpselen, die dankzij de kalkstenen bodem uitdroogde en versteende, ervoor dat allerlei achtergebleven gebruiksvoorwerpen bewaard bleven. En dat terwijl er verder eigenlijk geen woonvertrekken van Romeinse keizers bewaard zijn gebleven. Ook de vluchtelingen uit Salona lieten weer gebruiksvoorwerpen achter toen ze naar boven verhuisden. Het was hier dus één grote schat aan informatie toen de kelders vanaf 1952 werden opgegraven.

Trg Peristil

Zo, nu weet je precies waar de binnenstad van Split zijn bijzondere opbouw vandaan heeft. Loop nu aan de andere kant door de Gouden Poort weer naar de ‘bovenstad’ en je komt uit op Trg Peristil. Dit was het centrale plein van het paleis van Diocletianus en de plek waar hij werd aanbeden als de zoon van Jupiter. Extra voordeel als iedereen voor je moet knielen als voor een godheid: zo kunnen ze je moeilijk vermoorden. Alweer slim…

Je ziet hier ook een van de twaalf 3500 jaar oude sfinxen uit Luxor die hier zijn gevonden. Ze waren allemaal onthoofd, maar van deze is het hoofd teruggevonden en er weer op gezet.

trg persistil in split

Sint-Domniuskathedraal

Vanaf Trg Peristil kun je de Sint Domniuskathedraal bezoeken. Het bijzondere is, dat een deel van deze kathedraal oorspronkelijk de graftombe van christenvervolger Diocletianus was. Als Diocletianus inderdaad goddelijk en onsterfelijk was, moet hij nu dus tot in de eeuwigheid missen en psalmen aanhoren – wraak is zoet.

kathedraal van split
Klokkentoren van de kathedraal met daarachter het mausoleum van Diocletianus

In de kelder van de kathedraal vind je de crypte van Santa Lucia. Het verhaal gaat dat deze heilige zelfs na het uitsteken van haar ogen nog kon zien. Over hoe ze haar ogen verloor, doen verschillende verhalen de ronde: ofwel ze stak ze zelf uit toen een man haar prees om haar mooie ogen (waar ze niet van gediend was, want Jezus was haar enige liefde), ofwel haar ogen werden door de Romeinen uitgestoken omdat ze christen was. Fun fact: net als Domnius werd ook Lucia vermoord door (of op bevel van) Diocletianus.

crypte van de kathedraal van split

Vestibule

De Vestibule was vroeger de toegang tot de woonvertrekken van Diocletianus. Oorspronkelijk was hij bekleed met bladgoud en had hij een koepel, die later is ingestort.

bezienswaardigheden split vestibule

Tempel van Jupiter

Vlakbij kun je de voormalige tempel van Jupiter bezoeken. Vergeet niet naar het plafond te kijken: hier kun je volgens mijn gids aan de gezichtsuitdrukkingen zien hoe wisselend het humeur van de inwoners van Split is. Het is een temperamentvol volkje, blijkbaar.

Buiten zie je weer een van de sfinxen staan, bij het smalste straatje van Split met in de volksmond de naam Pusti me proč (Laat me erdoor).

tempel van jupiter in split

Centurion-bogen

Intussen loop je verder door het bovengedeelte van het paleis van Diocletianus. Door latere bebouwing zijn de steegjes hier steeds smaller geworden. Maar hier en daar is nog aan oude bogen te zien dat de twee hoofdwegen door het paleis (die de 4 poorten met elkaar verbinden en elkaar in het midden kruisen) breed genoeg moesten zijn voor een centurion Romeinse soldaten: een blok van 10×10 man.

steegjes in split

Fontein

Een oude fontein aan de Dominisova-straat bewijst dat er al tijdens Diocletianus waterleiding was in het paleis.

fontein in split

Sint-Martinuskerk

Bezoek voordat je het paleis bij de Gouden Poort weer verlaat nog even de Sint-Martinuskerk. Deze kerk is zo smal, dat je in het midden kunt gaan staan en je handen aan weerszijden op de muren kunt leggen.

sint martin kerk in split

Gouden poort

Je verlaat het paleis van Diocletianus weer bij de Gouden Poort. Deze dubbele poort werkte als val: aanvallers werden door de buitenste poort binnengelaten, terwijl de binnenste poort potdicht zat. Terwijl ze daar druk mee waren, ging de buitenste poort ook weer dicht en zaten ze als ratten in de val. Zo konden ze van bovenaf makkelijk uitgeschakeld worden. De Gouden Poort is ook de ingang Meereen in Game of Thrones.

gouden poort in split

Je kunt hier duidelijk zien dat je aan de buitenkant van het paleis staat.

stadsmuur in split

De man die een selfie lijkt te maken is de Kroatische bisschop Gregorius van Nin, die ervoor zorgde dat diensten voortaan in het Kroatisch werden gehouden.

beeld in split

Street art in Split

Je loopt nu door het modernere Split, maar ook hier zijn de Romeinen nog overal vertegenwoordigd. Kijk maar eens naar deze street art. Je kunt hier trouwens ook een lekker ijsje halen bij Luka.

street art in split

Trg Republike

Loop nu een stukje door de Marmontova-straat…

winkelstraat split

…naar Trg Republike…

plein republiek split

…en uiteindelijk helemaal richting het water tot je weer op Riva staat.

Vocni Trg

Als je vanaf Riva weer de bovenlaag van het paleis van Diocletianus in loopt, kom je nog langs dit schattige pleintje: Vocni Trg (de Fruitmarkt).

fruit plein split

Narodni Trg

Mijn stadswandeling eindigde op Narodni Trg. Misschien is het na al dat lopen geen gek idee om een van de vele terrasjes op te zoeken.

narodni-trg-split

Laat je rondleiden

Als je geen zin hebt om zelf de hele tijd op de kaart te kijken, kun je natuurlijk ook een rondleiding volgen. Die zijn er genoeg en je regelt ze heel makkelijk online bij Get Your Guide.

Tip: je kunt ook een fietstour Split maken die ook bij het stranden komt.

Split op 31 mei

Ben je toevallig op 31 mei in Split? Dan kun je iets bijzonders meemaken. Dit is namelijk de naamdag van Sint Domnius (Sveti Duje), de beschermheilige van de stad Split die door Diocletianus werd vermoord. Als een Kroaat Duje of Dujka heet, weet je eigenlijk meteen dat hij of zij uit Split komt. Op 31 mei vindt er een processie door de stad plaats. Er wordt dan een zilveren kist met botten van Domnius rondgedragen. Normaal staat dat kistje in de Sint-Domniuskathedraal. Riva is een mooie plek om de processie te bekijken. Het is die dag extra druk in de stad, want er komen heel veel Kroaten af op deze feestdag. Dat zorgt voor een gezellig sfeertje, met kinderen in hun mooiste kleren en hier en daar een volwassene in klederdracht.

processie in Split

Ik hoop dat je iets aan deze informatie hebt tijdens je stedentrip Split! Bekijk ook even welke uitstapjes vanuit Split ik maakte (waaronder het eiland Brač en maak gebruik van mijn tips voor lekker eten en drinken in en om Split.

Deze video geeft een korte indruk van mijn stedentrip Split inclusief uitstapjes.

Ik werd uitgenodigd om Split te verkennen voor Stralend Kroatië.

Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.

Sandra van Bijsterveld
Sandra van Bijsterveld

Leuk dat je er bent! Mijn naam is Sandra van Bijsterveld. Na mijn studie Slavische talen (ik koos naast Russisch ook Tsjechisch en Bulgaars) werd ik vertaler en tekstschrijver. In 2013 begon ik met bloggen en inmiddels doe ik dat fulltime. Op Stralend Kroatië deel ik mijn persoonlijke ervaringen en tips voor een vakantie in Kroatië met je. Op andere websites blog ik over onze vakanties in Polen, Tsjechië, Slovenië, Hongarije, Servië en Letland.

2 reacties

  1. Bedankt voor de leuke route! Ik ga dit najaar naar Split en ik zou graag een deel van deze wandeling willen volgen. Nu nog even uitzoeken of ik de trappen kan omzeilen met de buggy 😉

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ik ga akkoord met het privacybeleid.